Zıplayan Fasulyeler Nasıl Zıplar?

Çok fazla kafein aldıkları için sıçramazlar tabii ama zıplayan fasulyeleri bu kadar gergin kılan bir sırları vardır yine de.

Hikayemiz, yalnızca Meksika’nın çöllerinde Orta Amerika ve Birleşik Devletler’in güneybatısında yetişen bir bitkinin çiçeklenmesiyle başlar. Ardından bu çiçeklere düşkün güveler girer için içine…

Sebastiania pavoniana adlı bitki yazın çiçek açar. 10 kuruştan daha küçük gri güveler, minik çiçeklere, doğrudan tohum kapsülleri üzerine yumurtalarını bırakır. Ve eğlence böyle başlar.

Kapsüllerin, her biri içine bir tohum gizlenmiş üç ayrı kısmı veya karpeli vardır. Güve yumurtaları kırıldığında minik larvalar ortaya çıkar ve bu kısımların içine doğru ilerler. Sıcak ve güvende hisseden yavrular, bu lezzetli tohumları kemirmeye başlar.

Yazın sonlarına doğru karpeller yarılır ve yere düşer. Her karpelin içine güve girmemiştir, dolayısıyla bazıları bitkinin yetişebilmesi için sağlıklı tohumlarını dışarı döker. Diğerleri ise kıpırdayıp duran larvalara sığınak oluşturmuştur.

Zıplama kısmına gelince: Kurtlu kiracıları tarafından ittirilen karpeller, kahverengi fasulyeler canlanmış gibi yerde sarsılıp yuvarlanırlar. Aldıkları isme rağmen, aslında havaya sıçramazlar. İlginç olan ise ‘’ fasulyelerin ‘’, onları ittiren larvalar kadar ağır olmasıdır, ittirilseler de çok fazla yerlerinden oynamazlar.

Larva, Fasulyeleri Nasıl Hareket Ettirir?

Bu sorunun cevabı, şaşırtıcı da olsa, evlerinin bakım ve onarımında yatıyor. Larva, tohumunu yalayıp yuttuktan sonra, karpelin içi boşalır. Larva da kahverengi evinin duvarlarına, daha rahat edeceği şekilde ipek bir katman döşemeye koyulur.

Larva, hareket etmek istediği zaman minik bacaklarıyla ipek ağı yakalayarak vücudunu oynatır ve hatta kafasını duvara vurur. Böylece fasulye evi yerde kaymış olur ve bir miktar yuvarlanabilir. Hava çok sıcak olduğunda, gölge bir yer bulmak amacıyla fasulyeyi daha fazla hareket ettirdiği olur. Başka bir faydası da bu hareket sayesinde aç kuşları korkutmasıdır. Ama buradaki mantık daha çok fasulyeyi güvenli bir noktaya, örneğin kaya altındaki yarığa doğru götürmektir. Burada larva, kışı, belki de hayal bile edemediği gelecekteki şekline dönüşerek geçirebilir.

Hava soğumaya başladığında, larva kendini kalın bir kozayla sarar. Larva, mumya gibi bir pupaya dönüşürken, fasulye bu aşamada hareketsizdir. Ancak pupa haline girmeden hemen önce larva son kez bir düzenleme yapar: Evinin duvarına bir kapı açmak üzere, kusursuzca çizdiği dairenin etrafını iyice aşındırarak rahatça açılacak hale getirir ( ama tamamen açmaz).

Tekrar yaz geldiğinde, pupa güveye dönüşmüştür. Çöl bitkilerini çiçeklendiren yağmurların başlamasıyla, güve uyandırma alarmını duymuş olur ve aylar önce hatlarını belirlediği kapıyı iterek açıp sıcak havaya doğru uçuverir.

Çiftleştikten sonra, dişi güve her şeyin başladığı bitkileri aramaya koyulur ve yepyeni zıplayan fasulyeler yaratmak üzere tekrar yumurtalarını bırakır.