Saçlarımız Nasıl Uzar?

Saç bakımı zordur. Sadece kötü görünen bir saçla dışarı çıkmak istemediğimiz için değil. Piyasada bir sürü saç ürünü var; şampuanlar, saç kremleri, saç kurutma makineleri, saç düzleştiriciler… Bir de günbegün ve yılbeyıl saçlarımızın azalmamasını sağlamak için vücudun ihtiyacı olan şeyler var.

Bir büyüteçle saç teline bakarsanız; uzun, spagettiye benzeyen silindir bir yapı görürsünüz. Saç teli, aynı zamanda el ve ayak tırnaklarının yapısını oluşturan ve sert bir protein olan keratin içerir. Telin içinde süngerimsi yapı, saçı esnek hale getirir, böylece büküldüğünde kırılmaz.

Saç telini deriye doğru takip ederseniz, saç köküne ulaşırsınız. Her bir saç teli, deri altında folikül ( saç kökü ) adı verilen ince bir kanalla çevrilmiştir. Saç kökünün ampul şeklindeki ucu, lale sağanının yere gömülü olması gibi derinin alt tabakası olan dermişe gömülüdür.

Saçlar sonsuza kadar korunamaz. Zarar görmeleri ve kırılmalarının yanında, bir zaman sonra dökülmeye başlar.

Hepimiz günde 50-100 tane saç teli kaybederiz. Yeni saçların çıkması için, saç kökleri çalışmaya devam eder. Birkaç haftalık geçiş fazının ( katajen döngü ) ardından yıllar süren büyüme fazı başlar ( anajen döngü ) ve sonunda da saç köklerinin dinlendiği telojen fazı gelir.

Neyse ki saç köklerimiz birbirine bağlı değildir. Yoksa saçlarımızın hepsini aynı anda kaybeder ve sonra yeniden uzatmaya çalışırdık. Halihazırdaki fazı ne olursa olsun, her bir saç kökünün döngüsünü tamamlaması iki ila yedi yıl sürer ve bu zamanın neredeyse tamamını büyüme fazı alır.

He2r bir saç kökünün dibinde, küçük kan damarlarıyla besin ve oksijeni karşılanan ve hızla bölünen bir hücre zinciri vardır. Yeni hücreler, bir kanal içinde toplanarak saç köküne doğru itilir. Kanal içindeki hücreler ölür ve sertleşerek saç teline dönüşür. Dış katmanda bulunan hücreler de sertleşerek etrafına kılıf oluşturur.

Saç teli deri yüzeyine yakınlaştığında, saç kökü tarafından salgılanan kimyasallar bu kılıfı kaldırarak altındaki saçın üzerini açar. Saç, yüzeyde, koruyucu bir yağ beziyle kaplıdır ve deri yüzeyinden dışarı çıkar. Yeni çıkan saç teli, her ay yaklaşık 1,3 cm uzar. Bu miktar bir dakikada yaklaşık 0,00025 mm’ye tekabül eder. Saç teli, saç kökü tarafından beslenmeye devam ettiği sürece uzar.

Saç teli çıplak gözle bakıldığında dümdüz gibi görünse de, üzeri kiremitle kaplı çatı gibi, pürüzlüdür. ( Bu keratin katmanına kütikül adı verilir.) Saç üzerinde pul pul duran bu madde, saç teli kuruduğunda veya zarar gördüğünde ( genellikle aşırı taramaktan saç kurutma makinesi yüksek ısıda kullanmaktan veya çok fazla boyamaktan ) kabarır. Saçın parlak bir görünüm kazanması, yani ışığı yansıtması için pullar ayna yüzeyi gibi düz yatmalıdır.

Yapılan son çalışmalar, saçın büyüme döngülerinin, vücudun 24 saatlik günlük ritmini kontrol eden genler tarafından düzenlendiğini göstermektedir. Ancak konu saç olduğunda, genler daha uzun bir zaman birimi üzerinden çalışarak mevsime göre döngü sürelerini değiştirmesi için saç köklerine ileti gönderir. Kuzey yarımkürede yaşayan erkeklerle yapılan bir çalışmada, büyüme fazındaki saç folikülleri sayısının mart ayında en yüksek, eylül ayında ise en düşük seviyede olduğu bulunmuştur.