Neden Parlak Gün Işığı Hapşırmamıza Yol Açar ?

 Neden Parlak Gün Işığı Hapşırmamıza Yol Açar ?

İlk insanın karanlık bir mağarada gün yüzüne ne zaman çıktığını ( ve kontrolsüzce hapşırmaya başladığını ) kimse bilmiyor. Ancak İngiliz bilim insanı ve filozof Francis Bacon bu olayı 1635’te kaleme almış.

‘’ Güneşe bakınca, hapşırma hissi geliyor. Bunun nedeni burun deliklerinin ısınması değildir. Öyle olsa burun deliklerinin yukarıya, Güneş’e doğru kaldırılması hapşırmamız için yeterli olurdu.’’

Başka bir deyişle, burun Güneş altında hapşırmanın sebebi olamaz. Çünkü gözlerinizi kapar, Güneş altında yürür ve burnunuzu Güneş’e doğrultursanız, muhtemelen hapşırmayacaksınız. O halde hapşırmanıza sebep olan şey nedir? Bacon, beyinden gözlerimize ve burnumuza inen nemden söz etmekle birlikte bu olayı tamamen açıklayamamıştır. Üzerinden 400 yıl geçmesine rağmen, bilim insanları durumu hala anlamaya çalışıyorlar.

Göz doktorları, muayene sırasında, karanlık bir odada gözlerine çok parlak ışık tutulduğunda, pek çok hastanın hapşırdığını söylüyorlar. Dolayısıyla hapşırmak için illa ki Güneş’in ışığına ihtiyaç yok.

Bilim insanları, açıklanamayan bu olay üzerine eğildiklerinde, resmi birtakım isimler de vermişler. Parlak gün ışığında hapşırmak, fotik hapşırma refleksi ( ışık foton adı verilen partiküllerden oluşur), solar hapşırma ve hatta ACHOO sendromu ( Güneş’e veya kuvvetli bir ışığa bakıldığında oluşan hapşırma sendromu ) gibi isimler bu şekilde türemiş.

Fotik hapşırmanın aile içinde görüldüğü ortaya çıkmıştır. Bilim insanları Güneş’te hapşırmaya olan eğiliminizin anne babadan geçtiğini düşünüyorlar. Bunu kimse tam olarak açıklayamıyor, ancak uyarının gözün optik sinirinde başladığı tahmin ediliyor. Optik sinir, yüzün üç taraflı sinirine yakın geçer ve beyinde aynı yerde buluşurlar. Üç taraflı sinir kısmen burunda budaklanır. Dolayısıyla optik sinir bir süre karanlıkta kaldıktan sonra çok parlak ışığa tepki verir; buruna giden sinirlerdeki nöronlar da ateşlenebilir. Alın size yaylım ateşine tutulmuş gibi art arda gelen hapşırmalar…

Yapılan bir çalışmaya göre, fotik sebepli hapşıranların büyük çoğunluğu art arda üç kez hapşırıyor. Bilim insanları, hapşırık sayısının 2, 3 hatta 40’a kadar çıkabilmesinin genetik koda bağlı olduğunu söylüyorlar. Cevap verilmeyen bir soru, neden fotik sebeple hapşıranların, karanlıktan Güneş’e her çıkışlarında hapşırmadıklarıdır. Bilim insanları hapşırmanın tetiklenebilmesi için belli bir parlaklık eşiğinin gerekebileceğini düşünüyorlar.

Güneş ışığı kaynaklı hapşırma sinir bozucu olabilirken, uzun tünellerden henüz çıkan şoförler veya karanlık kokpitlerinden sonra uçağı Güneş’e doğru çeviren pilotlar için aslında tehlikeli de olabilir. Ancak Güneş ışığı hapşırmayı tetikleyen tek sebep değildir. Bazı insanlar kaşlarını her aldıklarında da hapşırırlar.