Neden Esneriz? Esnemek Neden Bu Kadar Bulaşıcıdır ?

Neden Esneriz? Esnemek Neden Bu Kadar Bulaşıcıdır ?

Maymun gördüğünü yapar misali; birini başını geriye götürüp, ağzını kocaman açıp, gözlerini kısarken ve alnı kırışırken izlemeyi deneyin. Şimdi de buna ‘’ Aaaahh ‘’ şeklindeki esneme sesini ekleyin. Siz de büyük ihtimalle, bir saniye önce gayet uyanık olduğunuz halde, esneyerek karşılık verirsiniz. Aslında esneme hakkında bir yazı okumak veya bunu düşünmek bile esnememizi tetikleyebilir. Neyse ki soğuk algınlığını düşündüğünüzde başımıza böyle bir şey gelmez! Ancak esneme bu anlamda oldukça bulaşıcıdır.

Son yıllarda esneme üzerime yapılan çalışmalar gösteriyor ki kontrol edemediğimiz bu tepki, bir empati ( duygudaşlık ) işaretidir. Diğerlerinin his ve davranışlarını tanımlama yeteneğimizi gösterir. Ayrıca biz insanlar esnemenin bulaştığı tek canlılar değiliz.

Gelada babunlarıyla ilgili bir çalışmada, araştırmacılar, esneyen maymunları gören diğerlerinin de, özellikle sosyalleştikleri bir ortamdaysalar, esnediklerini keşfettiler. Dolayısıyla bir babun diğer bir babunu esnerken gördüğünde esner.

2009’da şempanzelerle yürütülen bir çalışmada, çizgi filmde geçen esnemelerin, gerçek hayattaki esneme kadar işe yaradığı bulunmuştur. Araştırmacılar 24 şempanzeden oluşan bir gruba, esneyen şempanzelerin olduğu bilgisayar animasyonları gösterdiler. Esneme görüntülerini izelerken çoğu şempanze, çizgi karakterlerle birlikte esnemiştir. Şempanzeler görüntülerin gerçek olmadığını biliyor gibiydiler çünkü dostça davranışlar veya kızgınlık göstermemişlerdi. Ancak esnemeye karşı konulmazdı.

Çoğu köpek de bir insanı esnerken gördüğünde esner. 2008’de İngiltere’de yayımlanan bir çalışmada, araştırmacılar 29 köpeği yaşadıkları yerde inceliyor.

Köpeklerle göz teması kurup onları isimleriyle çağırdıktan sonra, deneyi gerçekleştirenler karşılarında esnediler. Testin başka bir kısmında ise sadece ağızlarını kocaman açtılar.

Köpeklerin hiçbiri sadece ağızlarını açan deneycilere esneyerek tepki vermezken; & 72’si gerçekten esneyen deneycileri izledikten sonra esnemiştir. Araştırmacılara göre bu durum, daha önce hiç karşılaşmamış da olsalar, köpeklerin insanlarla empatik bir bağ kurabildiğini gösteriyor.

Dahası, bilim insanları bulaşıcı esnemenin, bazı canlı türlerinde, empati ve sosyal farkındalığa ilişkin ilk örnekler olabileceğini düşünüyorlar. Eski tarihlerde atalarımız ilk, konserlerde esnemeye başlamış olabilirler, ancak çok geçmeden incinen veya üzülen diğer kişilerin ayırt edilmemize yarayan canımızın sıkılması gibi daha üst düzey empati yeteneğini geliştirmemize yol açmış.

Esnemenin bulaşıcı olup olmaması, esneyen kişinin yüzünün hangi kısmına gördüğümüze bağlıdır. İnsanlar ve hayvanlarla yürütülen çalışmalar gösteriyor ki; sizin de esneme ihtiyacı hissetmeniz için göz teması kurulması veya en azından gözlerinize bakılması gerekiyor. Esneme hakkında düşünürken veya esneyen diğer kişileri izlerken esnemenize engel olamıyorsanız sırtınız hafifçe vurun. Araştırmalar esnemeye aynı şekilde tepki veren insanların, diğer empati testlerinden en yüksek puanı alan kişiler olduklarını göstermiştir.

Peki Neden Esneriz ?

Esnemek, derin bir nefes almanın başka bir yolu mudur sadece? Araştırmacılar böyle düşünmüyor. Onlara göre az oksijen veya vücudun esnetilmesi ihtiyacı esnemeye neden olmuyor. Daha çok beyin için bir çeşit ilkel klima görevi görüyor olabilir.

Bir deneyde, New York Eyalet Üniversitesi’nden ( SUNY) araştırmacılar, gönüllülerden normal nefes alıp vermelerini istediler. Ancak sadece ağızdan veya burundan alacaklar ve ikisini birden kullanmayacaklardı. Başka bir deneyde, gönüllüler alınlarında sıcak, soğuk ve oda sıcaklığında kaseler tuttular.

Bu sırada hepsi, esneyen, gülen veya hiçbir şey yapmayan insanların görüntülerini izlediler.

Araştırmacılar sadece burunlarından nefes alıp alınlarında soğuk kese tutan kişilerin, başkalarını esnerken izlediklerinde çok az esnediğini veya hiç esnemediğini ortaya çıkardılar. Ancak ağızlarından nefes alan ve alınları daha sıcak olan deneklerin % 40’ından fazlası, kayıtlardaki esneme görüntülerini çok bulaşıcı bulmuş ve arkasından hemen esnemiştir.

Peki, neden? SUNY’de görevli araştırmacılara göre burundan soluma ve soğuk kompres, beyin damarlarına giden kanı soğutarak beynin serinlemesine yardımcı olur. Ağızdan nefes alan ve alnı sıcak tutulan kişilerin daha fazla esnemesinin sebebi bu olabilir. Esnemek, vücudun kan akışını hızlandırmanın ve beyin ısısını düşürmenin başka bir yolu olabilir. Araştırmacılara göre daha serin bir beyin, daha berrak düşünebilir.

Dolayısıyla, sıkılıp da esnediğinizde, bu aslında beyninizin sizi uyanık tutmak için son teşebbüslerinden biri olabilir.