Kışın Kapı Tokmaklarına Dokununca Neden Çarpılırız?

Sıfırın altındaki sıcaklıklarda, saçlarınız bozulabilir endişesiyle bere takmaktan kaçındığınız oldu mu hiç? Erliklerinizle halının üzerinde ayağınızı sürttükten sonra kapı tokmağına sakınarak yaklaştığınız oldu mu? Kurutucudan, birbirine dolanmış çorapları aynı anda çekip çıkardınız mı? Kışın battaniyenizin çıt çıt sesleri çıkararak elektriklendiğine şahit oldunuz mu?

Bunun nednei temmuzda gök gürleyip şimşek çaktığında gördüğümüz parlak ışıkların ortaya çıkmasına neden olan olayla aynıdır: statik elektrik. Kuru ortamlarda oluşan, bu acıtan elektrik çarpmaları ve havadaki kıvılcımlar, zıt kutupların birbirini çektiğinin bir kanıtıdır. Ancak burada sözünü ettiğimiz zıtlar iki sevgili değil, elektrik yükleridir.

Taraktan kapı tokmağına ve ellerimize kadar her şey atomlardan meydana gelir. Her bir atom parçacığı elektriksel açıdan nötrdür. Merkezde yer alan protonlar, çekirdekçik çevresinde bir tür bulut içerisindeymiş gibi hareket eden elektronlar tarafından dengelenir.

Bir ya da iki elektron kaybı bir atomu derhal pozitif yüklü hale getirir; aynı şekilde bir veya daha fazla elektron kazanımı negatif yük oluşturur. Pozitif yüklü bir atom elektron mıknatısıdır. Benzer şekilde çok fazla elektron taşıyan bir atom, fazla elektronlarını boşaltmak üzere harekete geçer. Atomlar kendilerini bu şekilde dengelerken bazen kıvılcımlar çıkar ve bu kıvılcımlar havada uçuşur.

Bu durum kuru halı üzerinde ayağınızı sürterek yürüdükten sonra kapı tokmağının neden çarptığını da açıklıyor.

Statik Elektrik Kışın Neden Daha Çok Çarpıyor?

Vücudunuz fazla elektronları toplar ve bu da hafif bir negatif yük oluşturur. Ardından metal bir kapı tokmağına dokunduğunuzda ( ki iyi bir iletkendir), küçük çapta elektrik çarpması gibi bir şok yaşarsınız ve ekstra elektronlar parmak uçlarınızda küçük bir akım oluşturur.

Statik elektrik canınızı yakmasa da yine de rahatsızlık vericidir. Örgü berenizi soğuk bir kış gününde başınızdan çekip çıkardığınızda, birbirine sürten saçlar ve şapka, elektronları yerinden oynatarak hem şapka hem de saçlara enerji yükler. Sonuç olarak saçlar bereyle birlikte yukarı kalkar ve havada uçuşan birkaç kıvılcım görürüz. Benzer kutuplar birbirini ittiğinden, pozitif yüklü saç telleri biririnden ayrılarak, Frankenstein’ın gelininin o korkunç görünümlü peruğu gibi bir hal alır.

Statik elektriğin yol açtığı elektriklenme kışın daha kötüdür çünkü hem içerideki hem de dışarıdaki hava daha fazla kurudur. Nemli hava, fazla elektronları daha çabuk üzerinizden atmanıza yardımcı olur, böylece fazla elektrik toplamaz ve statik şoklar yaşamazsınız.