Göle Bir Taş Atıldığında Neden Su Yüzeyinde Dalgalanmalar Olur ?

Bir taşın suya batıp gözden kaybolduğu noktadan başlayarak su üstünde yayılan daireleri izlerken, evrenin en temel mekanizmalarından birine şahit oluruz: dalgalar. Dünyamız çok dalgalı.

Plajda olduğunuzu hayal edin. Deniz kenarında oynarken, rüzgar dalgaları yükseltip geri çektikçe, dalgalar bazen gelip size çarpar ve bazen de tamamen sırılsıklam olursunuz. Bu esnada kum üzerinde ilerlemeye devam eden dalgalar minik kum tepecikleri oluşturur.

Ses dalgaları, havada yol alıp kulak zarlarınıza çarptığı için plajdaki diğer kişilerin bağrışmalarını ve kahkahalarını duyarsınız. Yaz Güneş’i elektromanyetik radyasyon dalgalarıyla sırtınızı yakar. Bu dalgalardan bazıları ( olağan, gözle görülebilir ışık dalgaları) geri sekiverir ve arkadaşınızın gözlerine ulaşarak sizi görebilmesini sağlar.

Daha yüksek enerji taşıyan ışık dalgaları, yani ultraviyole ışınlar ise cildinize vurarak cildin daha fazla koruyucu melanin üretmesine neden olur. Cildiniz bronzlaşır hatta yanabilir. Uzayın derinliklerinden gelen ve çok yüksek bir enerji dalgasına sahip olan gama veya kozmik ışınlar ise atmosferi delerek doğrudan vücudumuza nüfuz eder.

Su veya başka bir madde yoluyla vücut bularak ilerleyen dalga ( mekanik dalga ) tek başına bir şey ifade etmeyen ama içinden geçtiği ortamı geçici bir süre bozan bir yapıdır.

Toplum hayatına baktığımızda da dalga etkisinin varlığını görürüz. Tarih, dalgalar halinde kendini tekrar etmektedir. Savaşların yerini barış alır, uzun etekler yerini kısalara bırakır, oyuncaklar indirime girer ve yeniden zamlanır. Tarihin ilk zamanlarından beri kıtalar tekrar tekrar  birbirine çarpmış ve yeniden birbirinden uzaklaşmıştır. Doğanın döngüsü, yeryüzünün gizemini çözmek istercesine devinim halindedir.

Sadece bunları düşünmek bile beynimizin içinde elektrik dalgaları oluşturur.

Su veya başka bir madde yoluyla vücut bularak ilerleyen dalga ( mekanik dalga ) tek başına bir şey ifade etmeyen ama içinden geçtiği ortamı geçici süre bozan bir yapıdır. Rüzgar, dalgayı buğday tarlasının diğer ucuna kadar taşırken, buğday diğer uca kadar rüzgarla birlikte yol almaz. Dalga bir noktadan diğerine geçen bir titreşimdir, tıpkı bir kişiden diğerine aktarılan söylenti veya dedikodu gibi.  

Benzer şekilde göle veya havuza taş attığımızda, su taştan hızla uzaklaşmaz aslında. Bunun yerine o noktada oluşan bozulma, su aracılığıyla ilerleyerek ritmik olarak yükselip alçalır. Orada bulunan bir ördek de dalgalanmanın etkisiyle hafifçe yukarı kalkıp iner.

Peki, bu olayı bilim insanları nasıl açıklar?

Taş batarken, bir miktar suyu da beraberinde dibe doğru iter. Suyun açtığı deliğin etrafında bir su halkası kabararak reaksiyon gösterir. Bu da daha geniş bir su halkasının batmasına neden olur ve bu şekilde oluşan dalgalanmalar daireler halinde yayılmaya başlar.

Yakın bir yere ikinci bir taş atarsanız, iki noktada oluşan daireler birleşir. Bazı yerlerde dalgaların tepecikleri ve alt noktaları birleşerek daha büyük dalgalar oluşturur. Başka noktalarda ise bir tepecikle alt nokta birleşerek iki dalgayı da söndürür, su birden durulur.

Dalgalar, enerji kaynağı kesildiğinde, enerjisini yitirip kaybolur. Bu yüzden, su yüzeyindeki dalgalanmaların devam etmesini istiyorsanız, yanınıza yeterince taş aldığınızdan emin olun.