Ay Neden Tepemizdeyken Küçük Ama Ufukta Büyük Görünür?

Ay Neden Tepemizdeyken Küçük Ama Ufukta Büyük Görünür?

Hiç gece arabada giderken doğu yönündeki ağaçların arkasında büyük ve sarı bir şey dikkatinizi çekti de, sonra bunun ay olduğunu fark ettiğiniz oldu mu? Özellikle sonbaharda, ufukta devasa büyüklükte görünen balkabağı rengindeki hasat dolunayı biraz da ürkütücü gelir. Uçan süpürgesiyle bir cadının üzerinden geçtiğini hayal etmek zor değildir.

Cadılar Bayramı’yla örtüştüğümüz bu manzarayı Ay gökyüzünde ve tepedeyken gözünün önüne getirin. Bu sefer Ay küçülür, rengi beyazdır ve görüntü tamamen farklıdır.

Bilim insanları ufuktaki Ay’ın birçoğumuza, tepedeki Ay’dan iki kat daha büyük göründüğünü söylerler. İnsanlar 1000 yıldan fazla zamandır bunun nedeni üzerine kafa yoruyorlar. Uzay bilimcileri, psikologlar ve bilim insanı olmayan bir sürü kişi kendilerince teoriler geliştirmişlerdir. Hatta 1989 yılında araştırmacılar, The Moon Illusion ( Ay Yanılsaması ) adında, konuyla ilgili açıklamalara yer veren bir kitap yayınladılar.

Ay’ın gökyüzünün neresinde olursa olsun aslında aynı büyüklükte olduğunu bir cetvel veya araba anahtarı gibi bir obje kullanarak anlayabilirsiniz. Ay’ı ufukta gördüğünüzde, ne kadar geniş olduğunu not edin veya obje üzerinde işaretleyin. Daha sonra tepedeki Ay’la kıyaslayın. Uuktaki Ay’ın gece tepede gördüğümüz Ay’dan daha büyük olmadığını göreceksiniz.

Hatta Ay’ın büyüklüğüne dair bu göz yanılmasını ortadan kaldırabilirsiniz. Bazıları öne eğilip bir çeşit yoga pozuyla ufka baş aşağı bakmayı önerirler. Diğerleri ise Ay’a, manzaranın özelliklerini bloke eden bir mukavva boruyla bakılmasını önerir.

Bu göz yanılmasına neden olan şey nedir? Çoğu, bu yanılsamanın bir algı meselesi, beynin bize bir oyunu olduğu konusunda hemfikirdir. Bazıları da ufuktaki Ay’ın ağaçlar, evler ve tepeler gibi daha küçük objeler tarafından çevrelendiği için, onlarla kıyaslandığında gözümüze büyük göründüğünü düşünür.

Ancak bu açıklama, Ay’ın aynı zamanda okyanusun geniş düzleminde doğarken neden büyük göründüğüne cevap vermiyor.

Beynin görsel çalışma sistemini de kapsayan birkaç karmaşık teori Ay paradoksunu açıklamaya çalışmaktadır.

Kabul gören açıklamalardan biri şöyle özetlenebilir: Beynimiz, üstümüzdeki gökyüzünü ( ve Ay’ı ), ufuktaki gökyüzü ( ve Ay’dan ) daha yakın olarak algılar. Bir obje yakın gibi algılandığında, beyin bize o objeyi küçük göstererek durumu dengelemeye çalışabilir. Benzer şekilde uzaktaymış gibi görüne bir obje de daha büyük görünecektir.

Ay yanılsaması, günümüzün doğaya ait çözülememiş en güzel sırlarından biridir.